Eğer kişilerin yiyeceklere karşı bir alerjik durumu yoksa bütün besin çeşitliliklerinden yararlanmasını öneriyoruz. Tabağımız ne kadar renkli olursa o kadar farklı vitamin ve mineralleri vücudumuza alabileceğimizi söyleyebiliriz.
Okuyucularımıza kendinizi tanıtır mısınız?
Uzman Diyetisyenim. Haliç Üniversitesi mezunuyum. Yüksek lisansımı Okan Üniversitesi’nde tamamladım. Yaklaşık 6-7 yıldır profesyonel olarak mesleğimi yapıyorum. Uzun yıllar bir obezite kliniğinde çalıştım. Ardından bir hastane deneyimim oldu. Şu anda kendi özel yerimde, kendi danışanlarımı kabul ediyorum.
Gökkuşağı beslenme tarzı hakkında bilgi alabilir miyiz?
Gökkuşağı beslenmesi dediğimiz şey aslında besin çeşitliliğinin artması, bu aslında bir trend değil. Gökkuşağı beslenmesi adı altında bir beslenme var demiyorum. Kırmızı eti yerken yanında salatanı yemiyorsan kırmızı etteki demirin vücutta taşınmasını sağlayamıyorsun demektir. Kırmızı eti salatasız yediğimizde enerjisini alırız fakat çok fazla demirinden faydalanamayız. C vitaminini yada yeşilliklerdeki diğer pigmentleri aldığın anda onun vücutta biyoyararlılığı sağlanıyor. Vitaminlerin taşınımı çoğu zaman tek başına olmuyor, birbirlerini desteklemekle oluyor. Her birinin bir çalışma prensibi var. Demirle C vitaminini alınmalı ki birbiriyle emilimi sağlanabilsin. Aynı şekilde, kalsiyum eğer yüksek alınıyorsa onun yanında çok fazla demir alınmamalı. Çünkü birbirlerinin emilimini engelleyebilirler. Bu şekilde bir takım buluşma prensipleri var. O yüzden ne kadar renkli beslenirsek vücutta o kadar çok biyoyararlılık oluyor. Gökkuşağı beslenme, protein ağırlıklı diyet gibi bir şey değil.
Renklere göre besinleri ve faydalarını sınıflandırabilir misiniz?
Kırmızı renk Kırmızı renkli sebze ve meyvelerin içeriğinde bol miktarda likopen ve antosiyanin vardır ve bu içerikler aşağıdaki faydaları sağlar,
• Antioksidan içerikleri ile kanser riskini azaltır.
• Tansiyonu dengeleyicidir.
• Tümör gelişimini yavaşlatır ve düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol (vldl) seviyesini düşürür.
• Vücut için çok zararlı olan serbest radikalleri temizler.
• Eklem iltihabı vakalarında eklem dokularını destekler.
• Vücuda direnç verir ve bağışıklık sistemini güçlendirir.
Kırmızı renkli sebze ve meyveler, Domates, elma, pancar, kırmızı biber, çilek, kırmızı soğan, kırmızı üzüm, kiraz, vişne, nar, kırmızı erik, kızılcık, ahududu, hindiba, turp, karpuz, dut, böğürtlen
Turuncu renk Beta karoten ve A vitamini içeriği yüksektir. Bu sayede,
• Cilt sağlığı açısından önemi büyüktür
• Vücuttaki enerji düzeyini yüksek tutarak gün içerisindeki zindeliği destekler.
• Yaşa bağlı sarı nokta hastalığını önler ve prostat kanseri riskini düşürür.
• Kolesterol düzeyini dengeler
• Ağ dokusu proteinini (kolajen) ve eklemleri destekler.
• Enfeksiyon riskini azaltır
• Sağlıklı kemik oluşumu için magnezyum ve kalsiyumla birlikte çalışır.
• Bağırsakların çalışma mekanizmasını düzenler.
Turuncu renkli sebze ve meyveler Havuç, mandalina, bal kabağı, portakal, şeftali, nektarin, kayısı, mango, Trabzon hurması
Sarı Renk İçerdikleri zeaksantin ve flavonodler bulunur. Bu sayede,
• Göz sağlığında önemi çok büyüktür. Retina fonksiyonlarını destekleyerek yaşlılığa başlı gelişen görme kayıplarını önleyici özelliktedirler.
• Lif içerikleri ile kilo kontrolüne yardımcıdır
• Kalp sağlığını destekler
• Adet dönemi huzursuzluklarının azalmasına yardımcıdır
• Karaciğer sağlığını korur
Sarı renkli sebze ve meyveler Kavun, muz, limon, ananas, sarı biber, mısır, patates, greyfurt, ayva, papaya
Yeşil renk Yeşil renkli sebzelerin klorofil, folat, kalsiyum ve c vitamini içerikleri yüksektir. Bu içerikler sayesinde,
• Sindirim süresini dengeler
• Bağışıklık sistemini güçlendirir
• Kadınlarda yumurtalıklarda kist oluşumunu önler
• Kabızlığı önler
• Vücudumuzun oksijeni kullanma kapasitesini artırır
• Yüksek trigliserid düzeyinin düşmesini sağlar
• Diş eti iltihabını önler
• Gebelerde kilo kontrolüne yardım eder ve bebeğin gelişimini destekler .
Yeşil renkli sebze ve meyveler Bezelye, ıspanak, yeşil elma, pazı, marul, brokoli, kereviz sapı, kuşkonmaz, avokado, aloe vera, yeşil erik, kivi, yeşil biber, taze soğan, taze sarımsak, enginar, roka, dere otu, reyhan, taze fasulte, yeşil üzüm, armut, pırasa, bamya, tere, kabak, brüksel lahanası, deniz börülcesi
Mor renk Antosiyanin ve resveratol içerikleri yüksektir. Bu özellikleri ile,
• Kalp rahatsızlıklarına karşı önyeyicidir
• Kansere karşı şavaşan yiyeceklerdir
• Kemik sağlığı açısından büyük önem taşır.
• Vücuttaki yağ kütlesinin artışına karşı direnç gösterirler
• Solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruyucudur
• Ciltteki kırışıklıkların azalmasına yardımcıdırlar.
• Tümör gelişimi yavaşlatırlar.
Mor renkli sebze ve meyveler Patlıcan, mürdüm eriği, mor üzüm, yaban mersini, mor lahana, kuş üzümü, şalgam turpu
Beyaz Renk Lignan ve betaglukan içerikleri sayesinde,
• Vücudun savunma mekanizmasında büyük rol üstlenirler
• Hormonal dengeyi sağlarlar
• Meme ve prostat kanserine karşı önleyici etkileri vardır
• LDL seviyesini düşürücü etkileri vardır.
Beyaz renkli meyve ve sebzeler, Karnabahar, soğan, sarımsak, turp, mantar, fındık, lahana, hindistan cevizi, nohut, barbunya, kurufasulye, hindiba, kereviz, enginar, yer elması
Farklı farklı otoritelerden sürekli olarak çeşitli beslenme şekilleri ortaya atılıyor. Medyada da devamlı yer alan bu beslenme tarzlarına bakış açınızı öğrenebilir miyiz?
Günümüzde beslenme şekillerinin çok fazla değiştiğini gözlemliyoruz. Glütensiz diyetler, laktozsuz diyetlerin trend olması gibi birçok durumla karşılaşıyoruz. İnsanlar git gide tek düze beslenmeye yöneliyor. Bu durum oldukça yanlış. Çünkü intoleransı olmayan bireylerin, (herhangi bir şekilde laktoza intoleransı yoksa ya da glütene intoleransı yoksa) besin çeşitliliğinden uzaklaştırılıp tek düze beslenmeye yönlendirilmesi büyük yanlışlardan biri. Çünkü bir insanın glütensiz beslenmesini önermek, onun bütün unlu gıdalardan uzak durmasını önermek demek. Fakat artık çevremizdeki birçok besinde glüten bulunmakta. Kişinin intoleransı yoksa hem bunlardan mahrum kalıyor hem de sevmediği başka yiyecekler de varsa tek tip bir beslenmeye yöneliyor. Bu da ilk başlarda çok fazla sıkıntı yaratmasa da ilerleyen süreçlerde kişiyi çok ciddi vitamin ve mineral eksikliklerine maruz bırakabiliyor. Eğer kişilerin yiyeceklere karşı bir alerjik durumu yoksa bütün besin çeşitliliklerinden yararlanmasını öneriyoruz. Tabağımız ne kadar renkli olursa o kadar farklı vitamin ve mineralleri vücudumuza alabileceğimizi söyleyebiliriz. Hatta bu toplu yemek sistemlerinde de vardır. Eğer siz bir yerde menü planlıyorsanız, tabaktaki yiyeceklerin, çorbanın ve yanına koyulan ana yemeğin aynı renkte olmamasına dikkat edilmelisiniz. Bu önceden beri süre gelen bir kuraldır. Örneğin; karnabahar yemeğinin yanına yayla çorbası ve pirinç pilavının konulması menüyü bembeyaz yapar. Hem itici bir görüntü hem de besin çeşitliliğinden uzak kalınması durumu oluşur. Dolayısıyla tabağı renklendirmek vitamin, mineral ve biyoyararlılık açısından da faydasını göreceğiz. Vitamin ve mineral eksikliklerine bağlı olarak vücutta birçok hastalık gelişebiliyor. B12 eksikliği, kırmızı et yemeyenlerde görülebiliyor. Süt ve süt ürünlerini yeterli bir şekilde almayan kişilerde D vitamini eksikliği görülebiliyor.
D vitamini her ne kadar güneşle aktifleşse de eğer biz bunun ham maddesini vücudumuza almıyorsak güneşe çıkmanın bir anlamı yok. Taze sebze meyve tüketilmiyorsa eğer vücutta C vitamini eksikliğine bağlı diş eti sıkıntıları olabiliyor. Genelde çocuklarda çok fazla yemek ayırt etme görüyoruz. Bu noktada görev annelere düşüyor. Çocuğun sevmediği yiyecekleri renkli tabaklara koyarak ya da öğünleri sebzeleri katarak renklendirmek hem çocukların yemek yemesini kolaylaşacaktır hem de yemedikleri besinlerden alacakları vitaminleri vücuda almaları sağlanacaktır. Renkli beslenmek hem çocuk beslenmesinde hem yetişkin beslenmesinde oldukça önem taşıyor.
Gökkuşağı beslenme tarzı, hangi yaş grubuna göre nasıl şekillenmeli?
Her yaş grubu için ortak özellik göstermekle beraber, yaşlılarda antioksidanı yüksek besinler kullanılmalı. Çünkü yaşlı insanlarda artık vücuttaki pigmentler yavaşlıyor. Yüzdeki kırışıklıklar artıyor. Yüzdeki kırışıklıklara anti aging uygulamalar yapılıyor. Bunu hem yiyeceklerle desteklemek hem de cilde uygulanan kremlerle, losyonlarla desteklemek gerekiyor.
Özellikle metropollerde yaşayan insanlar; çok fazla egzoza, strese, çok fazla şeye maruz kalıyor. Bunla başa çıkabilmek ve bu stresi yönetebilmek adına yiyeceklerden de büyük destek almamız gerekiyor. Beslenmemizi sağlıklı yiyeceklerden ve sağlıklı üretimlerden oluşturmalıyız. Paketli gıdaları tüketmektense sağlıklı sebzeler ve meyveler tüketiyorsak yaşlanma karşıtı önlemler almış oluyoruz. Çocuklardaki beslenme ise büyüme ve gelişmeyi hızlandıracak özellikte olmalı. Çocuk, vitaminleri mutlaka tam anlamıyla almalı. Çocuğun vücuduna alınan kalsiyum miktarları düzenli tutulmalı. Çocuğun günde 4 porsiyona varan süt ve süt ürünleri tüketimi olmalı.
Kilo verme sürecinde gökkuşağı beslenme tarzı uygulanabilir mi?
Renkli beslenmek diyet listesine uyarlanabilir. Her renk grubuna puan vererek bir puan cetveli oluşturup, öğünleri bu puan cetveline göre hazırlayabiliriz. Örneğin; yeşil yiyecekler, enerjisi düşük olanlardır. Bunlara daha az puan verebilir ve yanına yüksek puanlı besinleri ekleyebiliriz. Bu şekilde bir program hazırlanabilir. Kilo verme sürecinde gökkuşağı beslenmeden yararlanılabilir.
