Türk Toraks Derneği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu’ndan yapılan yazılı açıklamada, sağlık alanında düzenlemeler içeren “Sağlıkla İlgili Bazı Kanun ve KHK’lerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nde yer alan tütün ürünleri ile ilgili maddelerle ilgili olarak, “Satış noktalarındaki ihlallerin önlenmesi ve düz paket uygulaması, insan ve toplum sağlığı için gereklidir” diye vurgulandı.
Tütün ürünleri için gündeme gelen “düz (yalın) paket” uygulamasının, paketlerin ön ve arka yüzleri için standart renk, punto, uyarıcı mesajların bulunması olduğuna değinilen açıklamada, Avustralya’da 2012′ den itibaren hayata geçirilen “düz paket” uygulamasının tütün kontrolü konusunda başarılı bir uygulama olarak tüm dünyanın dikkatini çektiğini hatırlatıldı.
“Düz paket” uygulamasının en önemli özelliğinin, tütün ürünlerinin paketlerle yaptığı dolaylı reklam yoluyla tüketiciyi etkileme kapasitesini önlemek olduğuna işaret edilerek, şu bilgilere yer verildi:
“Düz paket uygulaması, öldürücü tütün ürünlerini cazip ürünler gibi sunulmasını, paketin reklam ve promosyon aracı olmasını engelleyerek, üzerindeki resimli ve yazılı uyarılarının daha etkin olmasını sağlamaktadır. Düz paket uygulamasının, 2012’de Avustralya’da uygulanmaya başlamasını takiben, erişkin nüfusta uygulama öncesi yüzde 16,1 düzeyinde olan sigara içim sıklığı yüzde 14,5’e düşmüş; 18-24 yaş arasında hiç sigara içmemiş gençlerin oranı yüzde 72’den yüzde 77’ye çıkmış; yasa dışı tütün ürünü tüketimi yüzde 4,9’dan, yüzde 3,6’ya gerilemiştir. Konu hakkında yapılan araştırmalar, söz konusu uygulamanın özellikle gençler arasında tütün tüketimini azalttığı saptanmıştır. Diğer ülkelerdeki tecrübelere göre tütün endüstrisi, sigara tüketimini azaltan, düz paket uygulamasını engellemek için hukuki faaliyetlerde bulunmuştur. Ancak düz paket uygulamasının anayasaya uygun olduğu, serbest ticaret ve rekabet kuralları kapsamında değerlendirilemeyeceği ve devletlerarası ikili ticaret anlaşmalarını zedelemediği gösterilmiştir. Bu nedenle, endüstrinin düz paket uygulamasını engelleyici herhangi bir hukuk savaşına artık giremeyeceği, girse de kaybedeceği bilinmektedir.”
“Tütün Endüstrisi, Düz Paketi İşlevsiz Kılmayı Hesaplıyor”
Türkiye’de sigara satışının son 5 yıldır düzenli biçimde arttığına ve 2017’de 105 milyar adet sınırını aştığına dikkat çekilen açıklamada, “Düz paket uygulaması, bu artışı durdurabilecek bir adımdır. Ancak şu da bilinmelidir ki tütün endüstrisi, Türkiye’yi 2021’e kadar ısıtılmış tütün ürünlerinin satıldığı en büyük üç pazardan biri haline getirmeyi hedeflemektedir. Türkiye bu ürüne kapı açmamak için direnmiştir, direnmektedir, direnmeye devam etmelidir. Tütün endüstrisi, yeni ürün grubunu tütün kanunlarından muaf tutup, düz paketi işlevsiz kılmayı hesaplamaktadır. Isıtılmış tütün ürünlerinin ulusal pazarda pazarlanması tavizini bekleyen tütün endüstrisine karşı Türkiye kanunlarının uygulanmasını denetleyerek izlemeli, pekiştirmeli ve halk sağlığını endüstrinin ticari çıkarlarının üzerinde tutmaya devam etmelidir.” değerlendirmesine yer verildi.
“Tütün Ürünlerinin Tüm Tanıtım Alanları Engellenmeli”
Tütün ürünleri reklam, promosyon ve sponsorluğunun engellenmesinin, tütün ürünü kullanımına başlama oranlarını azalttığı belirtilerek, Türkiye’nin de taraf olduğu Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi gereğince, tütün ürünlerinin her türlü reklam, promosyon ve sponsorluğunun bütünüyle önlenmesi gerektiğinin altı çizildi. Açıklama şöyle devam etti:
“Satış noktalarında tütün ürünlerinin görünürlüğünün engellenmesi, bu noktalarda reklamların yasaklanması amacıyla tütün ürünlerinin kapalı dolaplarda satışa sunulması hiç kuşkusuz elzemdir. Ülkemizde halen tütün ürünleri satış noktalarında görünür şekilde sergilenmekte ve reklamları sürmektedir. İstanbul’da yapılan mükerrer araştırma sonuçları, ülkemizde satış noktalarının en az yüzde 90’ında kanun ihlali olduğunu göstermektedir. Satış noktalarında sigara ve diğer tütün ürünlerinin görünür olmaması gerekmektedir. Kanunlarımızın bu doğrultuda da düzenlenmesi ülkemizde etkili bir tütün kontrolü için kaçınılmazdır. Tütün ve ürünleri kontrolü alanında kazanımlarımızın kaybedilmemesi adına, düz paket uygulaması ile olumlu gelişmeleri memnuniyetle karşılıyor; kamu otoritesini, tütün ürünlerinin satış noktalarında görünür şekilde satış ve sergilenmelerini engelleyecek düzenlemeleri hayata geçirmeye davet ediyoruz.”
TBMM Komisyon görüşmelerini takip eden Türk Toraks Derneği Sağlık Politikaları Çalışma Grup Başkanı Prof. Dr. Osman Elbek de, “Tütün düzenlemeleri hakkında aslında tüm vekiller mutabıkken, tütün ürünlerinin satış noktalarında kapalı dolaba girmesi ile ilgili maddenin iptal edildiğini, bu durumun endüstri müdahalesi şüphesi uyandırdığını; bu maddenin iptalinin ile tütün endüstrisine vitrin sergileme ve reklam yapma izni verilmesi demek olduğunu” söyledi.
